Βασικές υποθέσεις
Όλες οι συμπεριφοριστικές και γνωστικές προσεγγίσεις δίνουν έμφαση στα εξής:
Α)Στην επικέντρωση μέσα στη θεραπεία στο εδώ και τώρα της ζωής του πελάτη
Β)Στον καθορισμό των στόχων της θεραπείας, ώστε να φέρουν τις επιθυμητές αλλαγές στη ζωή του πελάτη και
Γ)Στη χρήση θεραπευτικών στρατηγικών που επιλέγονται από τον θεραπευτή και τον πελάτη.
Βασικοί στόχοι
Η συμπεριφοριστική – γνωστική προσέγγιση θεραπείας είναι μία βραχυπρόθεσμη και προσανατολισμένη στο πρόβλημα καθοδηγητική θεραπεία. Οι κύριοι βασικοί στόχοι είναι η μείωση του άγχους, η μείωση των παρορμήσεων και η ανάπτυξη νέων συμπεριφορών.
Η θεραπεία του Beck
Η θεραπεία του Beck ανήκει στις γνωστικές προσεγγίσεις. Θεωρείται η περισσότερο τεκμηριωμένη, ασκεί την μεγαλύτερη επιρροή και είναι η πιο προσφιλής από τις προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται σήμερα στον τομέα αυτόν. Χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους είναι η νόηση. Σκεφτόμαστε – επεξεργαζόμαστε πληροφορίες που προσλαμβάνουμε με τις πέντε αισθήσεις μας και αξιολογούμε τις πληροφορίες αυτές. Με αυτόν τον τρόπο αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον μας.
Υποστηρίζεται ότι οι νοητικές δραστηριότητες συνδέονται με τα συναισθήματα, τη συμπεριφορά και τη φυσιολογία. Επομένως αν π.χ. αντιλαμβανόμαστε μια κατάσταση σαν απειλή από κάποιον, εκκρίνεται αδρεναλίνη στο σώμα μας, η οποία αυξάνει τον ρυθμό της καρδιάς και της αναπνοής (φυσιολογία), αισθανόμαστε φόβο (συναίσθημα) και αντιδράμε (πάγωμα, πάλη ή φυγή).
Οι νοητικές δραστηριότητες είναι διαθέσιμες στο συνειδητό μας και αφού είμαστε ικανοί να παρατηρήσουμε τις σκέψεις μας, μπορούμε και να τις αλλάξουμε. Ο Beck περιέγραψε τρία είδη νόησης που επηρεάζουν έντονα τα συναισθήματα και την συμπεριφορά ενός ατόμου. Αυτά είναι: η επεξεργασία πληροφοριών, οι αυτόματες σκέψεις και το σχήμα, δηλαδή οι πεποιθήσεις που λειτουργούν σαν πρότυπα προκειμένου να επεξεργαστούμε μία πληροφορία.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Beck, η διαστρεβλωμένη ή δυσλειτουργική σκέψη βρίσκεται στη βάση όλων των ψυχολογικών διαταραχών. Δεν είναι οι εμπειρίες των ανθρώπων που τους προκαλούν θυμό, κατάθλιψη ή άγχος, αλλά ο τρόπος που επεξεργάζονται τις πληροφορίες από τις εμπειρίες αυτές.
Αλλαγή
Η αλλαγή στη γνωστική θεραπεία σημαίνει συνήθως ανακούφιση των συναισθηματικών προβλημάτων και αλλαγή της συμπεριφοράς. Είναι μία προσέγγιση προσανατολισμένη στο στόχο, δίνει λύσεις στα προβλήματα και έχει δομή. Οι νοητικές δραστηριότητες αποτελούν τον πρωταρχικό στόχο για αλλαγή στη θεραπεία. Είναι πολύ σημαντικό ο θεραπευτής να βοηθήσει τον πελάτη να καταλάβει τη σχέση μεταξύ νόησης, συναισθημάτων, φυσιολογίας και συμπεριφοράς. Έτσι αποκτάει ικανότητα να αλλάξει τις περιοριστικές και λανθασμένες πεποιθήσεις με θετικές δηλώσεις, ωφέλιμες για τον ίδιο και το περιβάλλον του. Στο ασφαλές περιβάλλον της ψυχοθεραπείας βρίσκει τον τρόπο να ζήσει τη ζωή που θέλει πραγματικά.
Νούσια Πλεύρη, ECP, ψυχοθεραπεύτρια