Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τη φιλοσοφία της Ψυχοσύνθεσης ως μια συμβουλευτική προσέγγιση με ολικό και υπαρξιακό χαρακτήρα, που στοχεύει στη αναγωγή του ατόμου στο ανώτερο δυνατό επίπεδο αυτοσυνείδησης και αυτοελέγχου, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα την ψυχολογική ελευθερία, την ακεραιότητα και την υγεία του. Στη συμβουλευτική αυτή προσέγγιση, τόσο στο επίπεδο της θεωρίας, όσο και των εφαρμογών υπάρχουν δυνατότητες εμπλοκής του διαισθητικού, του πνευματικού και ψυχοσωματικού πεδίου της προσωπικότητας του ατόμου. Είναι επίσης ανοιχτή στην επιστήμη, την τέχνη και στις θεωρούμενες πνευματικές προσεγγίσεις. Έχει στοιχεία, τόσο από την Δυτική, όσο και από την Ανατολική σκέψη.
Συχνά, μέσα από τον συμβολισμό του μύθου, είναι δυνατόν να επικοινωνήσει κάποιος πολύπλοκες ιδέες και βαθιά νοήματα με πιο άμεσο τρόπο (Κοσμίδου – Hardy, 1991). Ο παρακάτω μύθος (Ferruci,1992), είναι αρκετά αποκαλυπτικός για την πορεία της Ψυχοσύνθεσης:
Μετά από χρόνια αναζήτησης, είπαν στον άνθρωπο, που ζητούσε απάντηση στο βασανιστικό ερώτημά του, να πάει σε μια σπηλιά στην οποία θα έβρισκε ένα πηγάδι. «Ρώτησε το πηγάδι τι είναι Αλήθεια και το πηγάδι θα στην αποκαλύψει», του είπαν. Όταν βρήκε το πηγάδι, ο άνθρωπος έκανε την ερώτηση αυτή και η απάντηση από τα βάθη του πηγαδιού ήταν: «Πήγαινε στη διασταύρωση του χωριού και εκεί θα βρεις αυτό που ψάχνεις».
Αναπτερωμένος με ελπίδα ο άνθρωπος πήγε στο σταυροδρόμι αυτό, αλλά βρήκε μόνο τρία μαγαζιά. Ένα από αυτά πουλούσε κομμάτια μετάλλου, το δεύτερο πουλούσε ξύλο και το τρίτο λεπτά σύρματα. Τίποτα από αυτά δεν του φάνηκε να έχει σχέση με την αποκάλυψη της Αλήθειας. Με μεγάλη απογοήτευση γύρισε στο πηγάδι για να ζητήσει μια εξήγηση, αλλά η μόνη απάντηση ήταν: «Θα καταλάβεις στο μέλλον».
Ο άνθρωπος άρχισε να διαμαρτύρεται, αλλά η μόνη ανταπόκριση στις διαμαρτυρίες του ήταν η ηχώ από τις φωνές του. Αγανακτισμένος, συνέχισε την αναζήτηση της Αλήθειας. Μετά από χρόνια ξέχασε την εμπειρία με το πηγάδι ώσπου κάποιο βράδυ, καθώς περπατούσε στο φεγγαρόφωτο, πρόσεξε τον ήχο μιας θαυμάσιας μουσικής από κάποιο μουσικό όργανο.
Βαθιά συγκινημένος ο αναζητητής της Αλήθειας πλησίασε τον οργανοπαίχτη και κοίταζε τα δάχτυλά του που χόρευαν πάνω στις χορδές. Η προσοχή του επικεντρώθηκε στο ίδιο το μουσικό όργανο και ξαφνικά, με χαρά, κατάλαβε: Το μουσικό όργανο ήταν φτιαγμένο από χορδές, μέταλλο και ξύλο, από τα υλικά δηλαδή που πουλούσαν τα τρία μαγαζιά στο σταυροδρόμι του χωριού, τα οποία τότε θεώρησε ασήμαντα. Επιτέλους κατάλαβε το μήνυμα του πηγαδιού. Ψυχοσύνθεση
Μας έχουν δοθεί τα πάντα. Το δικό μας καθήκον είναι να τα συγκεντρώσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε με τον σωστό τρόπο. Τίποτε δεν έχει νόημα αν παρατηρήσουμε μόνο τα ξεχωριστά του στοιχεία. Όταν όμως τα επί μέρους στοιχεία συντεθούν, αναδύεται μια καινούργια οντότητα, τη φύση της οποίας είναι αδύνατον να συλλάβουμε αν η προσοχή μας επικεντρώνεται σε αποσπασματικά στοιχεία της.
Αν κοιτάξουμε γύρω μας προσεκτικά, τόσο τη φύση όσο και τους ανθρώπους, θα διαπιστώσουμε πως η διαδικασία της σύνθεσης φαίνεται παντού. Οι μουσικές νότες συνδυάζονται για το σχηματισμό μιας μελωδίας, οι λέξεις είναι σύνθεση γραμμάτων, ο οργανισμός αποτελείται από συνδυασμό και σύνθεση κυττάρων κλπ.
Η Γενική Συστημική Θεωρία υποστηρίζει ότι κάθε μεταβλητή σε οποιοδήποτε σύστημα αλληλεπιδρά με άλλες μεταβλητές σε τέτοιο βαθμό, που η αιτία και το αποτέλεσμα δεν είναι δυνατόν να ξεχωριστούν. Μια μοναδική μεταβλητή μπορεί να είναι και η αιτία και το αποτέλεσμα. Όπως υποστηρίζει η Ferguson (1982, σ. 169), «η πραγματικότητα δεν είναι ακίνητη και δεν είναι δυνατόν να διαμελιστεί. Δεν μπορείς να καταλάβεις ένα κύτταρο, τη δομή του εγκεφάλου, μια οικογένεια ή μια κουλτούρα, αν απομονώσεις καθένα από αυτά από το πλαίσιό του. Η σχέση είναι το παν» (βλ. και Capra, 1982).
Ο Ιταλός ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής Roberto Assagioli διαπίστωσε ότι ένα μεγάλο μέρος του ψυχολογικού πόνου και της απελπισίας του ανθρώπου στην αδυναμία του να βρει νόημα σε κάτι γύρω του ή μέσα του, οφείλεται στην έλλειψη της ικανότητάς του να συνθέσει τις διάφορες πλευρές του εαυτού του, οι οποίες βρίσκονται μέσα του ασύνδετες ή ακόμα και αλληλοσυγκρουόμενες. Παρατήρησε όμως πως, όταν οι διάφορες πλευρές του εαυτού συγχωνεύονται σε διαρκώς μεγαλύτερα σύνολα, διαπιστώνει κανείς μια απελευθέρωση ενέργειας, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα να βρίσκει νόημα στη ζωή του και να νιώθει ευτυχία. Δυστυχώς αυτή η διαδικασία της σύνθεσης στην πορεία της ζωής παρεμποδίζεται συχνά από διάφορα αίτια. Ο Assagioli επεδίωξε, με τη χρήση διάφορων μεθόδων και τεχνικών, οι οποίες περιλαμβάνονται στη θεραπευτική διαδικασία (ψυχοθεραπεία), να βοηθήσει τον άνθρωπο να ασχοληθεί με την κατανόηση και σύνθεση των πλευρών του εαυτού του.
Η παρούσα προσέγγιση δεν αποβλέπει μόνο στο να βοηθήσει τους ανθρώπους να βελτιώσουν τον εαυτό τους, κάτι το οποίο έχει βέβαια θετικές συνέπειες, όπως για παράδειγμα, την αίσθηση ηρεμίας και συγχρόνως την αίσθηση περισσότερης ενέργειας στη διάθεσή τους. Δεν είναι απλά και μόνο μια μορφή θεραπείας, κατά τη διάρκεια της οποίας προσπαθεί κανείς να απαλλαγεί από κάτι ανεπιθύμητο (π.χ. την αρνητική επίδραση που μπορεί να έχουν τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος).
Ο βασικότερος στόχος της Ψυχοσύνθεσης είναι να ξυπνήσει μέσα στον άνθρωπο μια αίσθηση ολότητας, περιλαμβανομένης και της πνευματικής διάστασης.
Από το βιβλίο των Χρ. Κοσμίδου – Hardy & Αθ. Γαλανουδάκη – Ράπτη, Συμβουλευτική, Π. Ασημάκης.
Νούσια Πλεύρη, ECP, ψυχοθεραπεύτρια